Παρασκευή 7 Αυγούστου 2009

Σελήνη στον Ήφαιστο


Το σημείο φαίνεται ιδανικό για άστεγους εφηβικούς ή παράνομους έρωτες: σκοτεινό, απόμερο αν και δυο βήματα από την περαντζάδα της Αποστόλου Παύλου. Η έντονη μυρωδιά αμμωνίας όμως αποδεικνύει ότι τελικά ικανοποιεί άλλες ανάγκες, πιο επείγουσες. Πάντως ίσως είναι προτιμότερη από το πλήθος έχει κατακλύσει την Ακρόπολη, που αυτή την νύχτα έσβησε τους προβολείς της και αρκέστηκε στο φως της Αυγουστιάτικης Πανσελήνου. Η μαγική βραδιά στον Ιερό βράχο θα ήταν απλώς μαζική βραδιά με χιλιάδες φλας να ανάβουν καθώς όλοι θα θέλανε να κατέχουν τεκμήρια της νυχτερινής τους επίσκεψης.

Ανεβαίνω στη μάντρα κρατώντας την ανάσα μου- η δυσοσμία είναι αφόρητη-και περνάω τη φωτογραφική μηχανή μέσα από τα κάγκελα της περίφραξης του Αρχαιολογικού χώρου. Ο ναός του Ηφαίστου κατάφωτος ξεπροβάλει μέσα από τη σκοτεινή βλάστηση στο δυτικό άκρο της Αρχαίας Αγοράς.


Σε αυτό το σημείο το λόφου υπήρχαν στην κλασσική περίοδο κατοικίες της συνοικίας του Αγοραίου Κολωνού και σίγουρα οι κάτοικοι θα παρακολουθούσαν από εδώ την πομπή των Παναθηναίων που διέσχιζε την Αγορά για να καταλήξει στην Ακρόπολη. Ίσως μάλιστα εκ του ιδίου τούτου μέρους ο Φειδίας παρακολουθών την πομπή και έχων προ οφθαλμών ολόκληρον το ανάπτυγμα αυτής ενεπνεύσθη την σύνθεση της ζωφόρου του Παρθενώνος. (1)

Το 449 π.Χ- τριάντα χρόνια μετά τα Μηδικά και ενώ η σκηνή των πολεμικών επιχειρήσεων είχε μεταφερθεί πλέον στην Ανατολική Μεσόγειο- όταν ο Περικλής προσπαθούσε να πείσει τους Αθηναίους να δεχτούν τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του για την επανακατασκευή της κατεστραμμένης από τους Πέρσες Ακρόπολης (2) -είχαν ήδη αρχίσει οι εργασίες ανέγερσης του ναού του Ηφαίστου και της Εργάνης Αθηνάς. Χάλκινα αγάλματα των δύο θεών, έργα του Αλκαμένη υπήρχαν κατά την αρχαιότητα στο σηκό του ναού, σύμφωνα με πληροφορίες που αντλούμε από την Ελλάδος Περιήγηση του Παυσανία. Η αποπεράτωση καθυστέρησε αρκετά, (415 π.Χ) προφανώς γιατί είχε δοθεί προτεραιότητα στο φιλόδοξο οικοδομικό πρόγραμμα του Περικλή που τελικά έδωσε το όνομά του στον 5ο αιώνα.

Το Θησείο όπως είναι γνωστό, γιατί λανθασμένα είχε θεωρηθεί ότι ήταν αφιερωμένο στον Θησέα – μάλιστα ο Louis Fauvel Γάλλος πρόξενος στην Αθήνα στις αρχές του 19ου αιώνα είχε σκάψει στο εσωτερικό του ναού με την ελπίδα να βρει εκεί τα οστά του Θησέα (4) - είναι τυπικό παράδειγμα δωρικού ναού της κλασσικής περιόδου, περίπτερος, με έξι κίονες στις στενές πλευρές και δεκατρείς στις μακρές πλευρές. (3)


Αν ο Παρθενώνας είναι το αποκορύφωμα του Χρυσού αιώνα ο ναός του Ηφαίστου ήταν ο προάγγελός του, χωρίς όμως ποτέ να αποκτήσει τη φήμη του ναού της Παλλάδας. Σίγουρα οι αναλογίες του και ο γλυπτικός του διάκοσμος δεν ήταν αντίστοιχος του έργου του Ικτίνου, αν και πιθανολογείται ότι μπορεί και ο ναός του Ηφαίστου να είναι έργο του περίφημου αρχιτέκτονα. Είχε την τύχη όμως να μην υποστεί σοβαρές ζημιές- ο λόρδος Έλγιν ισχυρίστηκε ότι αυτά τα μάρμαρα δεν άξιζε τον κόπο- και είναι σήμερα ο καλύτερα διατηρημένος δωρικός ναός στον ελλαδικό χώρο.

Η μετατροπή του σε εκκλησία κατά τη παλαιοχριστιανική και βυζαντινή περίοδο έγινε αιτία να αφαιρεθεί η ξύλινη στέγη καθώς και οι εσωτερικοί κίονες ωστόσο συνέβαλε στην διατήρηση του μνημείου. (3) Η πρόσβαση στο εσωτερικό επί Τουρκοκρατίας γινόταν μέσω μια σιδηροσκέπαστης πόρτας που ήταν σημαδεμένη από ασκήσεις σκοποβολής τούρκων στρατιωτών.(4)

Ο χριστιανικός ναός ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο τον Ακαμάτη –επειδή δε λειτουργούσε συχνά- και επί πολλά χρόνια ο περιβάλλων χώρος ήταν νεκροταφείο τόσο για τους ντόπιους, όσο και για μερικούς ξένους περιηγητές του 19ου που δεν άντεξαν τις κακουχίες της περιπλάνησης στην εξωτική Ανατολή. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν θύματα του ελώδους πυρετού.

Τον Αύγουστο του 1832, πέρασε από την Αθήνα ο Λαμαρτίνος με τελικό προορισμό τη Συρία. Βρήκε την Αθήνα «ρημαγμένη πόλη» της και αφιέρωσε μερικές σελίδες στο έργο του Voyage en Orient που εκδόθηκε τρία χρόνια αργότερα. Η υπεροψία που διακρίνει τη δυτική ματιά του φτάνει στο απόγειό της όταν επισκέπτεται τον ναό του Ηφαίστου. «Όχι, το Θησείο δεν είναι αντάξιο της φήμης του. Είναι νεκρό μνημείο, δε λέει τίποτα από όσα έπρεπε να πει: είναι βέβαια ωραίο, αλλά μια ψυχρή και νεκρή ομορφιά που μόνο ο καλλιτέχνης μπορεί να της πετάξει το σάβανο και να της αφαιρέσει τη σκόνη. Όσο για μένα το θαυμάζω, το προσπερνώ χωρίς καμία επιθυμία να το ξαναδώ(5 )


Πηδάω από τη μάντρα και προχωρώ προς την Αποστόλου Παύλου, ανασαίνοντας επιτέλους καθαρό αέρα. Ανηφορίζω την Αδριανού προς το Μοναστηράκι. Τα φλας έχουν σταματήσει να αστράφτουν στην Ακρόπολη. Στο ύψος της Στοάς του Αττάλου, ρίχνω μια τελευταία- γι απόψε- ματιά στην ανατολική πλευρά του φωταγωγημένου ναού του Ηφαίστου και στο φεγγάρι που έχει γείρει πια προς τη δύση του. Κι αντίθετα με τον Λαμαρτίνο υπόσχομαι να ξανάρθω. Σύντομα.




1.Πολεοδομική Εξέλιξις των Αθηνών, Ιωάννης Τραυλός
2.Ιστορία των Ελλήνων Ίντρο Μοντανιέλι
3.Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Χαράλαμπος Μπούρας
4. Κυνηγοί Αρχαιοτήτων στην Ελλάδα, Catherina Bracken
5.
Τρεις Γάλλοι Ρομαντικοί στην Ελλάδα, Λαμαρτίνος- Νερβάλ Γκωτιέ.
6.
Ναός Ηφαίστου , Βικιπαίδεια ( λεπτομέρειες για το γλυπτικό διάκοσμο του ναού)





Μουσική: Granada (Serenata) από τη Σουίτα Española του Albeniz, κιθάρα Rob Higginbotham

11 σχόλια:

vague είπε...

Όταν κανείς είναι ειλικρινής, δεν μπορεί να μην ξανάρθει.

Τον Λαμαρτίνο, τον έφαγε η ζήλεια.

Απόδειξη είναι το γεγονός ότι, ακόμα και στις χειρότερες εποχές για την περιοχή, ζωγράφοι που την επισκέφτηκαν, εμπνεύστηκαν από το τοπίο και το αποτύπωσαν στους πίνακές τους, "διορθωθένο" με αγάπη και φαντασία. Όσα ο Λαμαρτίνος θεώρησε ανάξια λόγου, άλλοι τα θεώρησαν άξια έργου.

ELvA είπε...

Γεια σου τσαλαπετεινε :)
Μου αρεσε και αυτη η αναρτηση σου,οπως και ολα τα στοιχεια που αναφερεις. Nα προσθεσω μονο κατι σχετικο με τη χθεσινη ημερα στην Ελλαδα και αλλου στον κοσμο.

συκοφάγος είπε...

Στο ναό του Ηφαίστου στεγάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1830 μεγάλο μέρος της συλλογής του Αρχαιολογικού Μουσείου που ίδρυσε ο Ι. Καποδίστριας το 1829 [αρχικά στην Αιγινα, μετά στην Αθήνα].

Η λαθεμένη ταυτιση του ναού οφειλόταν στην απεικόνιση των άθλων του Θησέα στις νότιες και βόρειες μετώπες, αλλά και στη ζωφόρο που υπήρχε στο επιστύλιο του πρόναου.

................

Πανσέληνος. κάνει τους έποπες νυχτοπούλια...

Την καλησπέρα μου, φίλε Τσαλαπετεινέ.

Τσαλαπετεινός είπε...

Συνοδοιπορος : Μου αρέσουν πολύ αυτοί οι πίνακες που αναφέρεις και με συναρπάζει η ιστορία αυτών που ένοιωσαν την ανάγκη ν αποτυπώσουν το τοπίο. Και να σου πω την αλήθεια τους ζηλεύω για το θάρρος, την τρέλα και το πάθος τους.


Elva : Δεν ξεχνάμε! Ακόμα κι όταν ατενίζουμε το ολόγεμο φεγγάρι στον αττικό ουρανό, δίπλα στις αρχαίες πέτρες, δεν ξεχνάμε την εκατόμβη της λήξης του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

Τσαλαπετεινός είπε...

sikofagos : Αγαπητέ μου φίλε, απέφυγα τις ‘τεχνικές’ λεπτομέρειες – που δεν είναι καθόλου λεπτομέρειες όταν μιλάει κανείς για ένα αρχαίο ναό- γιατί μερικά στοιχεία δίνονται στη Βικιπαίδεια, οπότε ο έχων διάθεση να διαβάσει κάτι παραπάνω μπορεί να ανατρέξει στον σύνδεσμο.
Με αφορμή το σχόλιο σου να προσθέσω μια ακόμα λεπτομέρεια: αν και κλασσικό δείγμα δωρικού ναού, φέρει συνεχή Ιωνική ζωφόρο που όμως περιορίζεται στον πρόναο. Το ίδιο συμβαίνει και στον Παρθενώνα με τη διαφορά ότι εκεί η ζωφόρος διέτρεχε όλο το σηκό.

Ομολογώ πάντως ότι σήμερα τα ξημερώματα – στις 4:23 για την ακρίβεια- έμαθα ότι στέγασε το αρχαιολογικό μουσείο από το 1835- 1874 και κακώς που δεν το περιέλαβα στο κείμενο. Αλλά γι αυτό είναι οι φίλοι. ;-)

ippoliti_ippoliti είπε...

Ομορφο το Θησείο εχθές παρά τον πολύ του κόσμο.
Ομορφο σήμερα περισσότερο με την αναδρομή που μας έκανες.
Με κάνεις την επόμενη φορά που θα ξαναπάω στον Αρχαιολογικό χώρο, να διαβάσω πολύ περισσότερα από τον Οδηγό που διαβάζω.
Καλό βράδυ
Υ.Γ Σίγουρα επέλεξες όνομα πτηνού που σε αντιπροσωπεύει, "σοφό" πτηνό;

Τσαλαπετεινός είπε...

ippoliti_ippoliti : Που να δεις πόσο όμορφα είναι να κουρνιάζεις στο ανατολικό αέτωμα του ναού και να τα βλέπεις όλα από ψηλά.

υ.γ Μα δεν επέλεξα όνομα πτηνού: είμαι τσαλαπετεινός.

b|a|s|n\i/a είπε...

μαζί με την μαγεία της πανσέληνου μοίρασες και την γνώση. χαμόγελο και ευχαριστούμε!

Yannis Tsal είπε...

Αδερφέ, ωραίο το αφιέρωμά σου στο Θησείο, και χαίρομαι που δεν ενέδωσες στις πιέσεις του ιερατείου να παραλείψεις τις απόπειρες βεβήλωσης από τους παλαιοχριστιανούς!
Επειδή βλέπω ότι σε ενδιαφέρει η ιστορία, η φωτογραφία και η αρχιτεκτονική, μάλλον θα έχεις υπόψη αυτό το βιβλίο. Υπάρχει εκτός από το Μπενάκη και στο νέο μουσείο της Ακρόπολης.
http://www.benaki.gr/index.asp?id=50101&lang=gr&sid=612

Τσαλαπετεινός είπε...

b|a|s|n\i/a : Χαμόγελο κι από μένα πλατύ- πλατύ, ένα ευχαριστώ και την καλημέρα μου.


tsalapeteinos : Δεν πρόσεξες τι λέει το αποσπασμα: «…συνέβαλε στην διατήρηση του μνημείου» και το λέει κάποιος που συνεργάστηκε με το Γαβρά στο γνωστό φιλμάκι, οπότε δεν έχουμε λόγο να μην τον πιστέψουμε.
Θα κοιτάξω για το βιβλίο όταν ξαναπάω στο Μουσείο- την πρώτη φορά δεν πέρασα από το κατάστημα.

KitsosMitsos είπε...

Πολύ καλή η περιήγηση με την αφήγηση!
Καλό μήνα.